Bürolarda ışığın görsel ve görsel olmayan etkilerini dikkate alan aydınlatma tasarımına yönelik bir yaklaşım

Bürolarda ışığın görsel ve görsel olmayan etkilerini dikkate alan aydınlatma tasarımına yönelik bir yaklaşım Kaplan, Elif Işığın görsel etkilerinin yanı sıra hormonal, sirkadiyen ve davranışsal sistemler üzerinde etkileri de olduğu bilinmektedir. Işığın görsel ve görsel olmayan etkilerini dikkate alan aydınlatma tasarımı 'bütünleyici aydınlatma' veya 'insan merkezli aydınlatma' olarak adlandırılmaktadır. İnsan merkezli aydınlatma ile ilgili işleve göre sağlanması gereken aydınlık düzeyi ve ışığın renk sıcaklığı konusunda henüz bir fikir birliği yoktur. Bu çalışmanın amacı bir büro hacminde aydınlık düzeyi ve ışık rengi farklı statik ve dinamik aydınlatma senaryoları ile ışığın görsel ve görsel olmayan etkilerini değerlendirmek, elde edilen sonuçları istatistiksel analiz ve hesaplama yoluyla karşılaştırmak ve insan merkezli aydınlatma açısından optimum koşulların sağlanmasına yönelik veri oluşturmaktır. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi bahçe katında bulunan öğretim elemanlarının çalıştığı bir büro hacmi farklı aydınlatma senaryolarının oluşturulduğu deney hacmi olarak tasarlanmıştır. Deney hacminde bürolar için benimsenebilecek aydınlatma koşullarını araştırmak üzere dört statik ve bir dinamik aydınlatma senaryosu kurgulanmıştır. Aydınlık düzeyi ve renk sıcaklıkları farklı senaryolar deney hacmindeki her masa ve kullanıcısına ilişkin aydınlatma koşullarını saptamaya yönelik ölçme ve hesaplamalar, anket çalışması ve çeşitli testler ile karşılaştırılmıştır. Işığın biyolojik potansiyelini belirlemek üzere bürodaki her masa için kullanıcı göz hizasındaki melanopik eşdeğer gün ışığı aydınlık düzeyi hesaplanmıştır. Anket ve test sonuçları istatistiksel analiz yöntemiyle değerlendirilmiş, anket sonuçlarında belli sorular arasında korelasyon değerlendirmeleri yapılmıştır. Araştırma, uzun ve kısa süreli çalışma olmak üzere iki ayrı koşul için planlanmıştır. Her aydınlatma senaryosu uzun süreli çalışmada iki hafta, kısa süreli çalışmada ise yirmi dakika boyunca uygulanmıştır. Uzun süreli çalışmaya 7 kişi, kısa süreli çalışmaya ise 52 kişi katılmıştır. Her iki çalışmada soğuk ışık rengi ve/veya yüksek aydınlık düzeyinin katılımcıların kendilerini daha enerjik, uyanık ve dinlenmiş hissetmelerini sağlamıştır. Bununla birlikte, katılımcıların tercihi genel olarak ılık renkli ışık ile oluşturulan yüksek aydınlık düzeyinden yana olmuştur. Farklı aydınlık düzeyi ve renk sıcaklıkları ile oluşturulan aydınlatma senaryolarının büro çalışanları üzerindeki görsel ve görsel olmayan etkilerinin değerlendirildiği bu çalışmanın sonuçlarından bütünleşik aydınlatma için optimum koşulların belirlenmesinde yararlanılabilir. Tez (Doktora) - Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2022