TUA ve TÜBİTAK UME’den BKZS için ilk adım: Rubidyum Atomik Frekans Standartı Geliştirme Projesi Başladı

Türkiye Uzay Ajansı (TUA)’nın desteği ve iş birliği ile TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) yürütücülüğünde, Milli Uzay Programının stratejik hedefleri arasında yer alan “Bölgesel Konumlama ve Zamanlama Sistemi’nin (BKZS)” en önemli alt sistemlerinden “Rb Atomik Frekans Standartı Geliştirme Projesi”ne (RAFS) başlanıldı. Özellikle, uzay sanayinde milli ve yerli alternatifler üretme anlayışına uygun olarak kritik alt bileşenlerin yerlileştirilmesi kapsamında Küresel Konumlama Sistemlerinden bağımsız bir seyrüsefer sistemi geliştirme amacıyla başlanan projenin açılış toplantısı 19 Haziran 2023 tarihinde TÜBİTAK UME’nin ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Toplantıda konuşan Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin YILDIRIM, TÜBİTAK UME tarafından daha önce laboratuvar ortamında geliştirilen Rubidyum Tabanlı Atomik Saatin, küp uydu boyutuna indirgenerek, 6U boyutunda bir küp uyduda görev yükü olarak kullanılması ve uzay tarihçesi kazandırılması amacıyla başlanan projenin ilk sürecinden itibaren arkasında olduklarını ve en kısa sürede sonuçlandırmak için destek vermeye devam edeceklerini ifade etti. Bu projenin bir başlangıç, ilk adım olduğunu vurgulayan Ajans Başkanı YILDIRIM, uzay kabiliyetinin kazandırılmasının ardından geliştirilmesi ve kullanım alanlarının artırılması açısından da desteklerinin devam edeceğinin altını çizdi. Projenin detayları hakkında teknik bir sunum gerçekleştiren TÜBİTAK UME Müdür Vekili Doç. Dr. Mustafa ÇETİNTAŞ da, söylerken bile insanın göğsünü kabartan “Türkiye Yüzyılı” hedefi için tutkuyla çalışılacak bir projenin parçası olmaktan duydukları gururu dile getirerek, “Milli Teknoloji Hamlesi doğrultusunda başladığımız projenin bölgesel güç olma yolunda önemli bir kilometre taşı olacağına dair inancımız tam” diye konuştu. Bölgesel Konumlama ve Zamanlama Sistemi Nedir? Küresel Konumlama ve Zamanlama Sistemleri (GNSS)  içlerinde ortalama 4 adet atomik frekans standardı bulunan uydu kümelerinden oluşuyor. Gelişmiş ülkeler kendi GNSS sistemlerini de kurarak hassas konum belirleme için gerekli ihtiyaçlarını bağımsız bir şekilde karşılayabiliyorlar. Haberleşme uydularının aksine GNSS uyduları dünyaya çok hassas zaman ve konum bilgisi gönderiyor. Zamanın hassas bir şekilde yörüngede korunabilmesinin tek yolu da uydu içerisinde atomik frekans standardı kullanmak. Milli Uzay Programının en kritik hedeflerinden biri de Bölgesel Konumlama Sisteminin kurulması. RAFS projesi ile amaç TÜBİTAK UME tarafından öz kaynakları ile geliştirilen masaüstü Rubidyum Frekans Standardının Küp Uydu boyutlarına uygun hale getirilerek yeniden tasarlanması, proje paydaşları ile birlikte üretilecek 6U boyutlarında küp uydu içerisine yerleştirilmesi ve fırlatmaya hazır hale getirilmesi. TUA tarafından sağlanacak fırlatma iş birliği olanağı ile hazırlanan uydu fırlatılarak Rubidyum Atomik Frekans Standardının yörünge performansı en az 1 yıl süre ile izlenerek atomik saatin frekans kararlılık testleri yapılacak. Bu sayede standarda tarihçe kazandırılacak ve Bölgesel Konumlama Sistemi için geliştirilmesi zorunlu olan tam uzay kalifiye standartlar için de büyük bir aşama geçilmiş olacak. Geliştirilme süresi 36 ay olarak planlanan proje ayrıca bu alanda çalışmak isteyen gençlere de gelişmeleri için fırsat sunacak. Açılış toplantısının ardından teknik toplantılarla devam eden proje, ülkemizin bu teknolojiye sahip olması açısından sivil ve askeri alanda özgün sistemler tasarlamamıza ve teknolojik bağımsızlığımızı perçinlememizde de önemli katkılar sağlayacak.